ჰოვარდ გარდნერი საერთაშორისო რეიტინგების შესახებ


ჯოგური აზროვნების მიღმა

გონება, რომელიც ჩვენ მომავალში აუცილებლად დაგვჭირდება
ჰოვარდ გარდნერი, 2005

როგორც განათლების მკვლევარსა და მწერალს მთელს მსოფლიოში მოგზაურობის შესაძლებლობა მაქვს. განათლების სფეროში გადაწყვეტილების მიმღებებთან საუბრისას საინტერესო, მაგრამ სამწუხარო რამ აღმოვაჩინე. თუ შევაჯამებთ, მთელს მსოფლიოში განათლების ახალი მიზანი შეიძლება აღიწეროს როგორც: მცდელობა რომ გაუმჯობესდეს ან იშვიათ შემთხვევაში შენარჩუნდეს ქვეყნის პოზიცია საერთაშორისო რაოდენობრივ შედარებით კვლევებში, უმეტესად “მოსწავლეთა საერთაშორისო შეფასების პროგრამაში” (PISA) ან “მათემატიკისა და საბუნებისმეტყველო საგნების სწავლისა და სწავლების კვლევაში” (TIMSS).
თავისთავად ცხადია, რომ არაფერი ცუდი იმაში, რომ რომელიმე საერთაშორისო შედარებაში მაღალი ადგილი გეკავოს არ არის. უდაოა, რომ არის რაღაც რაც შეგვიძლია ვისწავლოთ ისეთი ქვეყნების მაღალი შედეგის მქონე სკოლებიდან როგორიც არის ფინეთი ან სინგაპური. თუმცა რაც უფრო მეტი ვიფიქრე ამის შესახებ, მით უფრო დავრწმუნდი რომ საერთაშორისო შედარებებში გამარჯვება სულელური მიზანია, ხოლო საკუთარი რეიტინგის ამაღლების მოთხოვნილების დაკმაყოფილებაზე ზრუნვა უბრალოდ წყლის ნაყვა. უკეთესი სარეიტინგო ადგილის მოპოვებაზე ზრუნვის პროცესში, საგანმანათლებლო ლიდერები უყურადღებოდ ტოვებენ განათლების უფრო ღრმა და უფრო მნიშვნელოვან მიზნებს.
მოდით დავიწყოთ იმით, რაც თავისთავად ცხადია. მხოლოდ ქვეყნების მცირე რაოდენობას შეუძლია რომ ლიდერებს შორის იყოს ამ სარეიტინგო შედარებებში. და ისევე, როგორც ოლიმპიური დონის კალათბურთისას, ნარდისას ან ბალეტისას უმეტესი ქვეყანა გაწბილებული დარჩება, ხოლო განათლების მინისტრების უმეტესობას კი გადადგომას ურჩევენ, სანამ ახალი სია გამოქვეყნდება.
შემდეგ, გავიაზროთ ამგვარ საზომით შეფასებისა და სხვა საზომებზე საზოგადოების წარმატებას შორის სუსტი კავშირი. მეოცე საუკუნის ოთხმოციანი წლების დასაწყისში, მრავალი ამერიკელი ადანაშაულებდა თავის სკოლას ეკონომიკური უძრაობაში და აღფრთოვანებული შესცქეროდა იაპონიის მაგალითს. ნეტა იაპონელი მოსწავლეების იმდროინდელი ტესტების ქულები გვქონოდა. შემდგომ ორ ათწლეულში, იაპონელმა მოსწავლეებმა გააგრძელეს გამოცდებზე საუკეთესო შედეგების მიღება და მიუხედავად ამისა ქვეყნის ეკონომიკური და სოციალური წარმეტებები უღიმღამო იყო. ამასობაში, მიუხედავად იმისა, რომ არაფერი განსაკუთრებული ამერიკის სკოლებში არ მომხდარა, ჩვენი საზოგადოება იმავე პერიოდში ეკონომიკურ კეთილდღეობის ზრდას განიცდიდა.
მაშინაც კი, როდესაც ტესტები ჩატარება და მათი დამოწმება კეთილშობილური მიზნებით არის განპირობებული, ხშირად არასასურველ შედეგებს ვიღებთ. ტესტების, როგორც ყველაზე მნიშვნელოვანის გახდომა და ტესტისთვის სწავლების საფრთხეები კარგად დოკუმენტირებულია. შეგვიძლია დავიმოწმოთ მოსწავლეებისა და მასწავლებლების, არაკეთილსინდისიერი ქცევის ან სხვა მხრივ საეჭვო საქმიანობის ნათელი მაგალითები. როდესაც ტესტები ჩვენი საზოგადოებისთვის დომინანტური ხდება, მაშინ შესაძლებლობების მქონე მოქალაქეებს უჩნდებათ მათი გამოსყიდვის სურვილი. მშობლებს, რომლებსაც არ მოსწონთ მათ შვილებზე დამყარებული სატესტო რეჟიმი თავიანთ შვილებს დამოუკიდებელ სკოლებში ათავსებენ ან სახლში აძლევენ განათლებას. აღიარებული ვეტერანი ან ახალბედა პერსპექტიული მასწავლებლები, რომლებსაც თავიანთი კურიკულუმის შედგენა ან ისე სწავლება სურთ, რასაც ტესტები არ ითვალისწინებს, გადადიან კერძო სექტორში ან ტოვებენ განათლების სფეროს.
თუმცა, რამდენადაც მე მაინტერესებს, ყველა ეს კრიტიკა მეორადია. მთავარი მიზეზი თუ რატომაც უნდა ავირიდოთ თავი განათლების მინისტრების “ჯოგური აზროვნება” ის არის, რომ რომელიმე კონკრეტული ტესტის შედეგის გაუმჯობესება როგორც მიზანი საშინელია განათლების სისტემისთვის. დროებითი რიცხვითი შედეგი, სხვადასხვა მიზეზის გამო, მთელი საგანმანათლებლო პროცესის არსებობის მიზანი ხდება. როგორი დამთრგუნველი პერსპექტივაა.
ტესტირებებით დაწყებისა (და ხშირად დასრულების) ნაცვლად, უნდა დავიწყოთ იმით, თუ როგორი აზროვნების მატარებლები გვინდა რომ აღვზარდოთ ჩვენს განათლების სისტემაში. ჩემი გააზრების თანახმად, მომავალში ჩვენ დაგვჭირდება ხუთი სახის აზროვნების კულტივირება გვინდა, როგორც ერი და უფრო მნიშვნელოვანია, როგორც მსოფლიო, წარმატებულები ვიყოთ. ეს მოიცავს შემდეგი სახის გონებას:
·       დისციპლინირებული გონება, რომელსაც შეუძლია კარგად და სათანადოდ ფიქრი მნიშვნელოვანი დისციპლინების ფარგლებში;
·       სინთეზატორი გონება, რომელსაც შეუძლია ინფორმაციის დიდ მოცულობის გაცხრილვა, იმის გადაწყვეტა თუ რა არის მნიშვნელოვანი და მისი გაერთიანება იმგვარად რასაც აზრი აქვს მისთვის და სხვებისთვის;
·       შემოქმედებითი გონება, რომელსაც შეუძლია ახალი კითხვების წამოწევა, ახალი გადაჭრის გზების პოვნა, ჩარჩოებს მიღმა აზროვნება;
·       პატივისმცემელი გონება, რომელსაც შეუძლია ინდივიდებსა და ჯგუფებს შორის განსხვავებების დაფასება, რომელიც მათ გაგებას და მათთან პროდუქტიულად საქმიანობას ეცდება; და
·       ეთიკური გონება, რომელიც აზროვნებს საკუთარი ეგოისტური ინტერესების მიღმა იმის შესახებ თუ როგორი მუშაკი უნდა იყოს და როგორი მოქალაქე უნდა იყოს ადამიანი.

უდაოა, რომ თითოეული ამის მისაღწევად შესაძლებელია სათანადო გზების დასახვა, თუმცა მეეჭვება რომ ფანქრითა და ფურცლით, ან კომპიუტერებით ადმინისტრირებული, მოკლე პასუხიანი რომელიმე ტესტი ამისთვის ადეკვატური ზომაა. მაგრამ მნიშვნელოვანი საკითხი ეს არის: ნებისმიერი ქვეყანა, და ცხადია ისეთი მდიდარი და მნიშვნელოვანი მდგომარეობის მქონე, როგორიც შეერთებული შტატებია, უნდა იწყებდეს განათლების შესახებ დისკუსიებს იმის შესახებ სერიოზული მსჯელობით თუ როგორი ადამიანები გვინდა რომ გვყავდეს და ვიყოთ მომავალში.
და სწორედ ამიტომ მაგონებენ დღეს განათლების მინისტრები მთელს მსოფლიოში ლემინგებს, რომლებიც თავდაჯერებულად, ამაყად და კატასროფულობით შეაბიჯებენ უვიცობის ოკეანეში.

ჰოვარდ გარდნერი არის ჰობსის სახელობის განათლებისა და კოგნიტური ფსიქოლოგიის პროფესორი ჰარვარდის უნივერსიტეტის განათლების სკოლაში.
--------------------------------------- 
მთარგმნელის (ს.ჯ.) შენიშვნა: ამ თემაზე ჰოვარდ გარდნერის წიგნი “მომავლის აზროვნების ხუთი ვარიანი თარგმნილია ეროვნული სასწავლო გეგმებისა და შეფასების ცენტრის მიერ და უკვე წლებია ელოდება გამოცემას. მეტი ინფორმაცია ამ პროექტის შესახებ იხილეთ აქ.

სტატიის ინგლისური ვარიანტი შეგიძლიათ იხილოთ ამ ბმულზე.



1 comment

Anonymous said...

"მთარგმნელის (ს.ჯ.) შენიშვნა: ამ თემაზე ჰოვარდ გარდნერის წიგნი “მომავლის აზროვნების ხუთი ვარიანი თარგმნილია ეროვნული სასწავლო გეგმებისა და შეფასების ცენტრის მიერ და უკვე წლებია ელოდება გამოცემას"

ელექტრონულ წიგნად რომ გამოიცეს? მაგალითად lit.ge-ზე

Simon Janashia. Powered by Blogger.