უსაფრთხო სკოლა

by December 02, 2017
გუშინ, თბილისში, თანატოლმა მოკლა 16 წლის მოსწავლე იმ სკოლიდან სადაც:

ა) საქართველოს საჯარო სკოლებს შორის ყველაზე ადრე ჰქონდათ მეთვალყურეობის სისტემა (კამერები);
ბ) ბევრი წესრიგის დამცველი მუშაობს (მანდატურები+დაცვის თანამშრომლები);
გ) საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე მრავალრიცხოვანი მოსწავლეების ჯგუფი სწავლობს (~2500 მოსწავლე).

სკოლის მოსწავლეებს შორის ძალადობას არ განაპირობებს მხოლოდ სკოლის გარეთ არსებული წყაროები, კულტურა, სოციალური ურთიერთობების დამკვიდრებული ნორმები, კრიმინალის გავრცელება, კანონმდებლობა. ძალადობის მიზეზი არც მხოლოდ პიროვნულია. ძალადობას განათლების სტრუქტურების არასწორ მოწყობასთანაც აქვს კავშირი. 

არასწორია სისტემა, სადაც კონტროლია წარმართველი და არა ღირებულებების და ურთიერთობების განვითარება. არასწორი პოლიტიკის ნიმუშია, რომ მაგალითად, მანდატურების სისტემაზე, ბოლო 6 წლის განმავლობაში, 60 მილიონ ლარზე მეტი დაიხარჯა. ბავშვებში ღირებულებების დამკვიდრებაზე, კონფლიქტების მართვის სწავლებაზე, ჩაგვრის საწინააღმდეგო კამპანიებზე კი სრულიად უმნიშვნელო ძალისხმევაა გაწეული. 

არასწორია სისტემა, რომელიც არა მხოლოდ დასაშვებად თვლის, რომ სკოლაში 7-8 პარალელური კლასი იყოს, არამედ ახალისებს კიდეც ამას. არ არსებობს შეზღუდვა, რამდენ მოსწავლეს მიიღებს სკოლა. რაც უფრო მეტი ეყოლება, მით უფრო გაიზრდება მისი შემოსავლები. პოპულარობა და შემოსავლები კი სკოლების წარმატების საზომი გახდა განათლების სისტემაში მომუშავეების და პოლიტიკოსების მნიშვნელოვანი ნაწილის წარმოდგენებში. 

რამდენიმე წლის წინ 51-ე სკოლაში ვიყავი. ამ სკოლაში სწავლობდა გუშინ მოკლული მოზარდი. სკოლის კორიდორის ნაწილი, დარბაზის შესასვლელი, ფართო ფოიე, რკინის გისოსებით იყო გადაკეტილი. რომ ვიკითხე, რატომ არ უშვებთ ბავშვებს ამ სივრცეში, ამ ისედაც გადატენილ სკოლაში, მიპასუხეს, მანდ შესვენებებზე იკრიბებიან და ვერ ვაკონტროლებთო. 

ხელოვნურად შექმნილ ჯგუფის შიგნით, საკლასო ოთახში, ბავშვებისთვის ღირსეულად ცხოვრების სწავლება რთულია. ბავშვები რაც შეიძლება ხშირად უნდა ხვდებოდნენ ერთმანეთს იმისთვის, რომ ნორმალური ურთიერთობა ისწავლონ, რომ ერთმანეთს საერთო საზოგადოების წევრებად განიხილავდნენ და არა როგორც მე-11-ე დ-კლასის მოსწავლედ. სკოლაში, სადაც მოსწავლეები, მასწავლებლები ერთმანეთს კარგად არ იცნობენ, სადაც ერთმანეთს არ უფრთხილდებიან, ებუტებიან და რიგდებიან, ერთმანეთს არ ეხმარებიან, სადაც ერთად არ ერთობიან, ერთად არ ისვენებენ უფრო მაღალია კონფლიქტების ალბათობა. 



რას ზომავს საგანმანათლებლო ტესტირება?

by November 18, 2017
თითქოს უმარტივესი კითხვაა "რას ზომავს ტესტირება?" და მარტივი პასუხიც უნდა ჰქონდეს არა? მარტივი პასუხია, რომ საგანმანათლებლო ტესტების შედეგები ზომავს ცოდნას. თუმცა, როგორც ერთ-ერთი უახლესი კვლევა აჩვენებს, ტესტების შედეგები მნიშვნელოვნად იმ კულტურულ კონტექსტზეც არის დამოკიდებული, რომელშიც ის ტარდება. გარემოს ცვლილებამ შესაძლებელია ტესტირების შედეგებზე იმოქმედოს ისე, რომ მოსწავლეების ცოდნა არ იცვლებოდეს.

საინტერესო ექსპერიმენტი ჩატარდა, რომ დაედგინა, განსხვავდება თუ არა ტესტების მიმართ დამოკიდებულება სხვადასხვა კულტურაში და ხომ არ მოქმედებს ეს დამოკიდებულებები ტესტირების შედეგებზე. სკოლის მოსწავლეების ტესტირება ჩატარდა აშშ და ჩინეთში. ტესტის ჩატარების დღეს, ექსპერიმენტში მონაწილე ერთ ჯგუფს (ერთი აშშ-ში და ერთი ჩინეთში), მოულოდნელად მისცეს ფული და შეპირდნენ, რომ ეს ფული მათ დარჩებოდა, თუ ყველა კითხვაზე სწორ პასუხს გასცემდნენ. მცდარ პასუხზე მათ ფული აკლდებოდათ. 

ექსპერიმენტმა აჩვენა, რომ აშშ-ში, ფულადმა სტიმულმა გააუმჯობესა ტესტების შედეგები, ჩინეთში კი არა. ამერიკელ მოსწავლეებს შორის, ტესტების შედეგების გაუმჯობესება მათ გაუჭირდათ, რომლებსაც წინასწარი მონაცემებით დაბალი ცოდნა ჰქონდათ. საშუალო და მაღალი მოსწრების მოსწავლეების შედეგები კი გაუმჯობესდა. მკვლევართა აზრით, სამოტივაციო სტიმულებზე ჩინელ და ამერიკელ მოსწავლეების რეაქციის განსხვავება გამოწვეული იყო იმით, რომ ჩინელი ბავშვები ამ სტიმულის გარეშეც სერიოზულად უდგებოდნენ ტესტირებას, აშშ-ში კი შედარებით უფრო ნაკლებად.

კვლევის მონაცემებზე დაყრდნობით, ავტორებმა გააკეთეს  იმის სიმულირება, რა მოხდებოდა საერთაშორისო შეფასება PISA 2012-ში მონაწილეობისას ამერიკელ ბავშვებს რომ მაღალი მოტივაცია ჰქონოდათ. ასეთ შემთხვევაში, საერთაშორისო რანჟირებაში 65 მონაწილე ქვეყანას შორის, აშშ 36-ე ადგილის ნაცვლად, მე-19-ეს დაიკავებდა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ჩაითვლებოდა, რომ აშშ საუკეთესო ერთ მესამედში შედის და არა საშუალო შედეგების მქონე ქვეყნებში. 

როდესაც საერთაშორისო შედარებითი შეფასებები ტესტირებების საფუძველზე ტარდება, შესაძლებელია მკვლევარები და პოლიტიკოსები შეცდომას უშვებენ, როდესაც ამ ტესტირების მონაცემებზე დაყრდნობით ერთი ქვეყნის განათლების (ცოდნის) დონეს მეორესას ადარებენ. თუ ერთ ქვეყანაში უფრო სერიოზულად, უფრო მეტი მონდომებით უდგებიან ტესტებს, ვიდრე მეორეში, მაშინ შესაძლოა საერთაშორისო კვლევებში (PISA, PIRLS, TIMSS, SAMEQ და სხვ.) განსხვავება არა იმდენად განათლების ხარისხს შორის განსხვავებას აჩვენებდეს, არამედ განათლებაში არსებული მონიტორინგის სისტემებისადმი მოსწავლეების დამოკიდებულებასაც. 

კვლევის შესახებ შეგიძლიათ წაიკითხოთ ამ სტატიაში http://www.nber.org/papers/w24004.pdf

სკოლა და პოლიტიკა, გაგდებიდან გარიყვამდე.

by October 26, 2017
გუშინ სკოლის ყოფილ დირექტორს ველაპარაკე, რომელსაც დიდი ხანია ვაკვირდები. უამრავი მიღწევა ჰქონდა თავის სოფლის სკოლაში. ჩამოყავდა ამერიკელები, ფრანგები, ასწავლიდა ბავშვებს სოფლის მეურნეობას, ყიდდნენ ერთად პროდუქციას, არემონტებდა სკოლას, თარგმნიდა სახელმძღვანელოებს, აფუძნებდა ასოციაციებს, გავლილი ჰქონდა საერთაშორისო ორგანიზაციების ტრენინგები, მოგზაურობდა საზღვარგარეთ და ჩამოქონდა იქიდან იდეები და ფინანსური რესურსები, ბავშვები მონაწილეობდნენ ლიტერატურულ კონკურსებში, სკოლებს შორის გაცვლებში.

2011 წელს გაუშვეს სკოლიდან. ნაციონალური მოძრაობის დავალებით სუს-მა მოთხოვა მასწავლებლების სკოლიდან გაგდება, იმიტომ რომ მათი ქმრები ერთხელ ოპოზიციური პარტიის შეკრებაზე იყვნენ. დირექტორს მოთხოვეს, რომ ეს გადაწყვეტილება თავის თავზე აეღო და პარტიის დავალებები საიდუმლოდ შეენახა. 

შემდეგ, თავისი მოადგილის გაშვება და ნაციონალური მოძრაობის ფავორიტის მის ადგილას დანიშვნა მოთხოვეს. დამატებით, დაავალეს სამეურვეო საბჭოს წევრების პოლიტიკური ნიშნით შერჩევა.

კიდევ რამდენიმე სხვა მსგავსი რამე დაავალეს და ყველა ჯერზე ღირსეული ადამიანის ღირსეული უარი მიიღეს. ამის შემდეგ შარი მოსდეს უმნიშვნელო ფინანსურ დარღვევაზე და დაჭერის მუქარით გაათავისუფლეს სკოლიდან.

ეცადა ეს ადამიანი სკოლაში დაბრუნებას 2012 წლის შემდეგ, მაგრამ არ მიუშვეს. ჰოდა დღეს ეს გამოცდილი, ჭკვიანი, საქმიანი და ღირსეული ადამიანი დაკავებულია ტურისტების მომსახურებით.

ერთი დანაშაულია, რომ გვყავდა მთავრობა, რომელმაც ეს ადამიანი დააშინა, დაამცირა და განათლების სისტემიდან განდევნა. მეორე დანაშაული კი ის, რომ არც ახლანდელი მთავრობა ზრუნავს, რომ პროფესიონალების სისტემაში მოიზიდვაზე, მათი გარიყვის ნაცვლად.

უსამართლობის გარდა, ამ პოლიტიკის პრაქტიკული უარყოფითი შედეგი ის არის, რომ სკოლის მართვაში ჩართვა არც ისე ბევრ ადამიანს სურს. ამის ნათელი შედეგია ის, რომ 2014 წლის სკოლის დირექტორების არჩევნებისას სკოლების 80%-ში, სამი კანდიდატის ნაცვლად მხოლოდ ერთი წარედგინათ "ასარჩევად". ეს კი იმის შესაძლებლობას ამცირებს, რომ სკოლების განვითარებაში საუკეთესოდ მომზადებული, მოტივირებული, ღირსეული ადამიანები ჩაერთონ.


ლადო აფხაზავა - მასწავლებლის ეროვნული ჯილდოს მფლობელი

by October 05, 2017
ლადო აფხაზავა მასწავლებლის ეროვნული ჯილდოს მფლობელია. მიხარია, და ვულოცავ, რადგან ის არის კარგი მოქალაქე, საუკეთესო პედაგოგიური უნარების და ინტუიციის მატარებელი ადამიანი.
მას ჯერ კიდევ 2009 წლიდან ვცემ პატივს, რადგან როგორც აი ამ, მაშინდელ სიუჟეტში ნახავთ, მას შეუძლია ბავშვების კეთილდღეობისთვის საკუთარ კომფორტზე უარი თქვას.





მასწავლებლის ეროვნული ჯილდო წელს პირველად გაიცა. ამ დაჯილდოებას კარგი პოტენციალი აქვს, რომ მასწავლებლების პროფესიის პოპულარიზაციას შეუწყოს ხელი. მეტი ამ ჯილდოს შესახებ, შეგიძლიათ იხილოთ აქ.

განათლების სისტემის ბიუჯეტი - 2017

by September 22, 2017
საქართველოს განათლების სისტემის 2017 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი შეადგენს 1,116,165,000 ლარს. 

ფოტოზე მოცემულია ამ ბიუჯეტის დაყოფა სხვადასხვა საფეხურისა და პროგრამის მიხედვით. მონაცემების წყარო შეგიძლიათ იხილოთ ამ ბმულზე.


რატომ ვაშლი?

by August 12, 2017
როგორ შეიძლება ავხსნათ ერთი შეხედვით არაპოპულარული, თითქოს უპერსპექტივო პოლიტიკური გადაწყვეტილება? გააზრებისთვის მნიშვნელოვანია გადაწყვეტილების მიღების მოტივაციის მრავალი პერსპექტივიდან ახსნა. უნდა დავსვათ კითხვა, ვინ რჩება მოგებული ამ პოლიტიკიდან, ვინ იქნება წაგებული, რა ინტერესები დგას გადაწყვეტილების უკან? ამ კითხვებზე საპასუხოდ კი, მნიშვნელოვანია მსგავსი პრეცედენტების შესახებ ცოდნა. მინდა ერთი გამოცდილების შესახებ გიამბოთ, რომელიც შეიძლება ერთ-ერთი პერსპექტივის გააზრებაში დაგეხმაროთ.

განათლების სამინისტროში ვმუშაობდი. დამირეკა ერთ-ერთმა თანამდებობის პირმა და მომიყვა, რომ გამოჩნდა ქართველი ბიზნესმენი, რომელიც პატრიოტული მოსაზრებების გამო მილიონი ლარის განათლების სისტემაში დახარჯვაზე ფიქრობდა. მთხოვა დავკავშირებოდი, შევხვედროდი და გამერკვია საქმის ვითარება.

ტელეფონზე მართლაც მოტივირებული ადამიანის შთაბეჭდილება დატოვა. შეხვედრის შეთავაზებაზე მოიბოდიშა, რომ იმავე დღეს ამას ვერ მოასწრებდა და მეორე დღეს მოვიდოდა. ცხადია დაუყონებლივ შეხვედრა არც მიფიქრია. ჩემი წარმოდგენით, მეცენატი მილიონი ლარის რაიმე საზოგადო საქმეში ჩადებას რომ მოინდომებს, ასეთ უპატივცემულობას და მოუთმენლობას მხოლოდ მნიშვნელოვანი იდეის გამო მოითმენდა. 

დარწმუნების ის ხერხები, რომელსაც ეს ადამიანი იყენებდა, უცხო და უცნაური იყო. მაგალითად, მაჩვენა რუსეთის ერთ-ერთ ქალაქის მუნიციპალიტეტის გაცემული ცნობა, რომელიც ადასტურებდა, რომ ის მილიონერი იყო. ასეთი საბუთი თუ რომელიმე ქვეყანაში გაიცემოდა, პირველად მაშინ გავიგე.

საკუთარი ფინანსურ შესაძლებლობების შესახებ ეჭვები რომ გამიფანტა, მოსაუბრე თავისი იდეის რაციონალურობაში დარწმუნებასაც შეუდგა. მისი პროექტით, ყველა ბავშვი თუ დილით რამდენიმე გრამ ბადაგს, დიახ, ყურძნის წვენს თუ დალევდა, მნიშვნელოვნად გაუმჯობესებოდა ქვეყანაში სწავლის შედეგები. მისი მონაყოლით, მას უკვე ჰქონდა ჩატარებული ამ ეფექტის დამადასტურებული ექსპერიმენტი იმავე რუსულ ქალაქში, რომელსაც უკვე მისი საბუთებიდან ვიცნობდი.

ჩემს მოსაუბრეს სხვა მიმართულებითაც ჰქონდა ჩატარებული ფრიად საინტერესო ექსპერიმენტი. საქართველოს სხვადასხვა ქალაქში, მისი მონაყოლის მიხედვით, მან ახალგაზრდებს სამი შემადგენლობის ყავა დაალევინა: უშაქრო, შაქრით და ბადაგით შეზავებული. მისი მტკიცებით, ბადაგს ყველაზე მეტი მოწონება შეხვდა. ექსპერიმენტი საკმაოდ პროფესიონალურად ჰქონდა დაგეგმილი. მონაწილეებმა არ იცოდნენ, რა შემადგენლობის ყავას სვამდნენ. მონაცემებიც სტატისტიკურად დამუშავებული ჰქონდა. შესაბამისად ბადაგი არა მხოლოდ სასარგებლო, არამედ გემრიელიც გამოდიოდა.

მესამე არგუმენტი ბადაგის სკოლაში შეტანის ტექნოლოგიას ეხებოდა. მას შემუშავებული ჰქონდა სპეციალური, დაახლოებით სიგარეტის ღერის ფორმის და ზომის ფორმის მცირე კონტეინერი, რომელშიც ბადაგს ჩაასხამდა. ამ ინოვაციური და კომპაქტური მეთოდით სკოლებში ბადაგის დისტრიბუცია უნდა გაადვილებულიყო. სრული დამაჯერებლობისთვის, მუშა პროტოტიპიც კი მოტანილი ჰქონდა.

დამატებით, პედაგოგიური, გემოვნებისა და ტექნოლოგიური არგუმენტების გარდა, ის სოციალური და ეკონომიკური შედეგებით იყო მოტივირებული. მისი პროექტი ყურძნის გასაღების პრობლემების მოგვარებასაც უნდა დახმარებოდა, გლეხობისთვის ახალი გასაღების ბაზრის შექმნის გზით. გლეხების სოციალური პრობლემები შემცირდებოდა, ეკონომიკის ზრდა კი დაჩქარდებოდა.

ამ არგუმენტების მოსმენის შემდეგ, რჩებოდა მნიშვნელოვანი კითხვა იმის შესახებ, თუ რას მოიმოქმედებდა თვითონ და რას ელოდა ის განათლების სამინისტროსაგან? გაირკვა, რომ პირადად სახელმწიფოს, ფულის ბადაგის წარმოების და დისტრიბუციის განვითარებაში ჩადებას პირდებოდა. სანაცვლოდ, სახელმწიფოსგან მისი პროდუქტის რეალიზებაში დახმარებას ელოდა. სამინისტროს ან ცენტრალური ბიუჯეტიდან უნდა შეესყიდა მისგან ბადაგი, ან დაევალდებულებინა სკოლები, რომ თითოეული მოსწავლისთვის საკუთარი ბიუჯეტიდან დღეში ერთი ყლუპი ბადაგი შეეძინა.

ეს საუბარი დაახლოებით ათი წლის წინ შედგა. რადგან მსგავსი "საგანმანათლებლო" პროექტის შესახებ სავარაუდოდ ჯერ არ გსმენიათ, ალბათ მიხვდით, რომ განათლების სამინისტროსთვის ამგვარი შემოთავაზება მაშინ არ იყო საინტერესო. იმედი მაქვს, რომ დამატებით, ამ გამოცდილების გაცნობით უფრო მეტი იცით, თუ როგორ შეიძლება ეკონომიკური ინტერესის ლობირებით უპერსპექტივო და არაპოპულარული გადაწყვეტილება აიხსნას, რომლის არსიც შემდეგშია: განათლების სამინისტრომ, თითქოს ჯანსაღი კვების ჩვევების განვითარებისთის, 300,000-400,000 ლარი უნდა დახარჯოს, რაღაც პერიოდში, მოსწავლეების დაახლოებით 10%-ისთვის კვირაში ერთი ვაშლის სკოლაში მისაწოდებლად. 

განათლების მინისტრი რომ ვიყო და ზედმეტი 400 000 ლარი მქონდეს

by August 12, 2017


  1. საშუალოდ ასი სკოლის ბიბლიოთეკას 4 000 ლარის ღირებულების წიგნებით მოვამარაგებდი;
  2. საშუალოდ 20 სკოლას 20 000 ლარის კომპუტერულ ტექნიკას განვუახლებდი;
  3. მინიმუმ 50 სკოლას 8 000 ლარით წავახალისებდი რათა მასწავლებლებისათვის   სასიამოვნო გარემო და ადამიანური ღირსების შესაფერისი სამუშაო ოთახი (ე.წ. სამასწავლებლო) მოეწყოთ.
  4. მინიმუმ რამდენიმე მაღალმთიანი სკოლისათვის მაღალსიჩქარიანი ინტერნეტის მიწოდების საკითხებზე ვიმუშავებდი;
  5. დავაფინანსებდი პროექტებს სკოლებისათვის (მასწავლებლების, დირექტორების, მოსაწავლეებისა და მშობლების მიერ ინიცირებულს), რომლებიც მინიმუმ ერთი არსებითი და კონკრეტული პრობლემის გადაჭრას დაისახავდა მიზნად;
  6. დავაფინანსებდი რამდენი ასეული სოციალურად დაუცველი მოსწავლეებისათვის საზაფხულო ბანაკს, სადაც მოსწავლეებს იმ კომპეტენციების გაძლიერებაში დაეხმარებოდნენ, რაც სკოლაში ვერ შეძლეს;
  7. მინიმუმ რამდენიმე ათეული მასწავლებლისთვის დირექტორისათვის საზღვარგარეთ კვალიფიკაციის ამაღლების პროგრამას დავაფინანსებდი;
  8. მაღალმთიან რეგიონებში ახალგაზრდა მასწავლებლების დასაქმების ინიციატივას წავახალისებდი (ან ასეთი მასწავლებლის არარსებობის შემთხვევაში მათ მოძიებაზე ან არსებული კადრის გადამზადებაზე ვიმუშავებდი);
  9. მაღალმთიან და მცირეკონტიგენტიან სკოლებში სპეც. მასწავლებლების მუშაობას გავაძლიერებდი;
  10. რეგიონებში მინიმუმ რამდენიმე ათეულ  სკოლაში სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროებების მქონე მოსწავლეთათვის სპეციალური რესურსებით აღჭურვილ ოთახებს მოვაწყობდი;
  11. არაქართულენოვან სკოლებში ახალგაზრდა მასწავლებლების კონტიგენტს მინიმუმ 40 მასწავლებლით გავზრდიდი და მათ მუშაობას წავახალისებდი;
  12. არაქართულეონოვან სკოლებში მოსწავლეთა სამოქალაქო აქტვობის გაზრდის მიზნით სათემო პროექტებს დავაფინანსებდი;
  13. არაქართულენოვან სკოლებში ვიმუშავებდი მოსწავლეებთან რომ გააცნობიერონ, რატომ არის საჭირო ქართული ენის კარგად ცოდნა. 


მაგრამ იმ შემთხვევაში თუ შემოდგომა ახლოვდება, ხოლო საქართველოს მთავრობას ვერ ეხმარება გლეხებს მოსავლის რეალიზაციაში, ჭრაჭუნა ფერადი ქაღალდით შევფუთავდი ამ თემას, დავაწერდი „ჯანსაღი კვება“ და ყველა სკოლას სადაც 1000-ზე მეტი ბავშვი სწავლობს, კვირაში ერთხელ დავურიგებდი ვაშლებს, თითო ცალს ყველა მოსაწავლისათვის. ამით წინასაარჩევნოდ ყველა ვიხეირებთ! აბა  კიდევ ხომ არ ვნახავთ კადრებს თუ როგორ ატანს გამწარებული გლეხი მთელი წლის მოსავალს მდინარეს?
რა თქმა უნდა, ამ შემთხვევაში წინასწარ ვიცი,  რომ იმ სკოლებში სადაც ამ საკრალურ ციფრზე ნაკლები მოსწავლეები არიან ვაშლები არ უყვართ, ან უბრალოდ საკუთარიც ბევრი აქვთ. კარგი იქნებოდა ჩემი პოზიცია კვლევებითაც გამემყარებინა. მაგალითად აღმენიშნა „ბრიტანელი მეცნიერების“ მიერ დადგენილი ფაქტი, რომ ქართულ სკოლებში (განსაკუთრებით მაღალკონტიგენტიან სკოლებში) რაღაც სასწაულის წყალობით კვირაში ერთი ცალი ვაშლი უწყობს ხელს მოსწავლეებში სწორი კვებისა და ჯანსაღი ცხოვრების წესის პროპაგანდას. 2030 წელს კი სწორედ ამ სამოთხის ვაშლების წყალობით აღზრდილი ათლეტური, ფიზიკურად ჯანსაღი და კერკეტი თაობა დამაფასებდა, ყველა დაინახავდა როგორ ვღვრიდი ცრემლსა და ოფლს ქართული ზღაპრების ანალიზში, შემდეგ აქედან ამოღებული არქეტიპების განათლების სისტემასთან შერწყმაში და ესეც რომ არ ვიკმარე  ბერძნული მითოლოგიის განხეთქილების ვაშლი ქართველი მოსწავლეებისათვის უკვდავების ოქროს ვაშლად ვაქციე!

In vino veritas! ღვინოშია ჭეშმარიტება კი არადა , In  malo veritas!

საფერე - სადაც განათლებას გემო აქვს

by July 01, 2017
დღეს კიდევ ერთხელ გავხდი იმის მოწმე, თუ რატომ არის მნიშვნელოვანი, რომ განათლების ღირებულება გადავიაზროთ.
ქუთაისში, გალაკტიონ ტაბიძის ქუჩაზე ღვინის ბარ, საფერეში აღმოვჩნდი. აღმოჩნდა, რომ ზუსტად ამ დროს, აქ ბაია და გვანცა აბულაძეები გაგვასინჯებენ ღვინოს, რომელიც, სოფელ ობჩაში, საკუთარი და მათი ოჯახის სხვა წევრების ხელითაა დაწურული. ღვინის წარმოებაში რომ არიან ჩართულები არ არის ამ ადამიანების ერთადერთი ღირსება. 

ამ ახალგაზრდებს, 24 და 22 წლის ადამიანებს, გაცილებით მეტი ცოდნა აქვთ ვიდრე მათ ტიპიურ თანატოლს. უფრო მეტიც, განსხვავებით უამრავი ადამიანისგან, რომლებსაც თითქოს კარგი განათლება აქვთ, იციან, რა აინტერესებთ, რა უყვართ და აქვთ უმნიშვნელოვანესი რამ, რაც განასხვავებს ჩვენი უმრავლესობისგან - აქვთ ცოდნა, რომელიც ერთი მხრივ პირად გამოცდილების, მეორე მხრივ პროფესიული ცოდნის, მესამე მხრივ ტრადიციის და რაც მთავარია საკუთარი გამოცდილების რეფლექსიის საფუძველზეა შექმნილი. 
დღევანდელი დღის მასპინძელი, გიორგი მშვენიერაძეა. გიორგის როგორც იურისტს და საზოგადოების განვითარებისთვის მომართულ ადამიანს ვიცნობ. გარდა იმისა, რომ ცდილობს სამართლებრივი სისტემა დახვეწოს, ის ასევე ავრცელებს ცოდნას საქართველოში საზოგადოებრივი აზრის განვითარების შესახებ. 


გიორგიმ აგვიხსნა ყურძნის ჯიშები და იმერული ღვინის დაყენების თავისებურებები. საფერეშიც უამრავი დეტალი აქვს ჭკვიანურად და გულით გაკეთებული. ყავა, კერძები, ღვინო, ავეჯი და ჭურჭელიც კი მისი ინტელექტუალური და ფიზიკური შრომის შედეგია. დიახ, თეფშებიც კი მისი გაკეთებულია.  
ბაია, გვანცა და გიორგი ამ საღამოს ჩემი საუკეთესო მასწავლებლები იყვნენ. მათ თავად აქვთ საუკეთესო განათლება იმის შესახებ, რასაც მე საფერეში ვსწავლობდი, რადგან თავად ქმნიან ამ ცოდნას, ნაცვლად იმისა, რომ გაიმეორონ, რაც მათ სხვამ მოუთხრო. ვუყურებ მათ და ვფიქრობ, რომ მასწავლებლებს ძალა სწორედ ამის ნაკლებობის გამო აკლიათ. მდიდარი განათლება აძლევს მათ თავისუფლებას, ცხოვრებისეული არჩევანი დიდი პასუხისმგებლობით აკეთონ. ამან კი დღეს მე მომცა შანსი, რომ ცოტათი მეც გამესინჯა მათი ცოდნის გაზიარებისგან მიღებული სიამოვნება.

სკოლები და ავტორიზაცია

by June 18, 2017

შეფასება ბევრისთვის საყვარელ საქმიანობას წარმოადგენს, მიუხედავად იმისა, გვესმის თუ არა კარგად საკითხის არსი. კონკრეტულ საგნებზე, მოვლენებსა და პროცესებზე მარტივად შეგვიძლია ვთქვათ კარგია თუ ცუდი. მაგალითად, ქართულ ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემაზე მარტივად ვამბობთ რომ ცუდია და არგუმენტად ქუჩის გამოკითხვის შედეგები შეიძლება მოვიყვანოთ, სადაც მოულოდნელი „თავდასხმით“ დაბნეულ ახალგაზრდებს ორაზროვან კითხვებს დავუსვამთ, შედეგებს როგორც კვლევას წარმოვადგენთ და შემდეგ ჩვენი მომავლის ბედკრულობას დავიტირებთ. ცუდი მახასიათებლების კატეგორიას მივაკუთვნებთ ხშირად რეპეტიტორობის ინსტიტუტს, სასერთიფიკატო გამოცდებში ჩაჭრილ მასწავლებელთა რაოდენობას, საერთაშორისო კვლევებისა და სკოლის გამოსაშვები გამოცდების შედეგებს. იმაზე, თუ რა შეიძლება იყოს სკოლის (ან სისტემის) წარმატების საზომი მოგვიანებით ვისაუბრებთ, ამჯერად ყურადღებას გავამახვილებთ ქართული კანონმდებლობის თანახმად, ხარისხის გარე შეფასების კიდევ ერთ მექანიზმზე, რომელიც ხშირად მსჯელობის დროს ყურდღების მიღმა გვრჩება.

ქართული კანონმდებლობის თანახმად, ქვეყანაში არსებობს ხარისხის უზრუნველყოფის გარე მექანიზმი - ავტორიზაცია, რომელსაც განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი ახორციელებს. ავტორიზაციის მიზანს წარმოადგენს დაწესებულების ინსტიტუციური შეფასება და მისი ავტორიზაციის სტანდარტებთან შესაბამისობის დადგენა. პროცესი დაახლოებით 6 წელია მიმდინარეობს და შესაბამისად, საქართველოს ყველა სკოლაში დებულებით გათვალისწინებული სამი სტანდარტი: საგანმანათლებლო პროგრამები, მატერიალური და ადამიანური რესურსები უნდა ფასდებოდეს. ამ ეტაპზე ავტორიზაციას მხოლოდ კერძო სკოლები გადიან, რომლებსაც შესაბამისი ეტაპების გავლის შემდეგ, 6 წლის ვადით ენიჭებათ/ან არ ენიჭებათ საქმიანობის უფლება. საჯარო სკოლების ავტორიზაციის ვადა რიგი რეალური მიზეზების გამო 2021 წლამდე გადავადდა, ხოლო სახელმწიფოს დაევალა მათი ეტაპობრივი ავტორიზაცია.

საინტერესოა, რას გულისხმობს ზემოაღნიშნული სტადანდარტები და როგორ წარმოუდგენია სახელმწიფოს ხარისხის უზრუნველყოფის გარე მექანიზმის განხორციელება სკოლებში? ფაქტია, რომ 2010 წლის შემდეგ დამტკიცებული სტანდარტები დღემდე არ განახლებულა. გარდა ტერმინოლოგიური უზუსტობებისა, ბევრ კითხვას ბადებს შეფასების ინდიკატორები, რომელსაც ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი თითოეული სტანდარტის ქვეშ მოიაზრებს. მაგ: ბუდნოვანია, რას გულისხმობს შემდეგი ქვესტანდარტი: სასკოლო სასწავლო გეგმა პასუხობს შესაბამისი საფეხურის მოსწავლეთა მოთხოვნებს და საშუალებას აძლევს მათ შეიძინონ ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული ცოდნა, უნარები და ღირებულებები. დაინტერესებულ პირს შეუძლია მხოლოდ ივარაუდოს, რას შეაფასებენ ექსპერტები ავტორიზაციის ვიზიტის დროს სკოლაში, განსაკუთრებით კი საგანმანათლებლო პროგრამებისა და ადამიანური რესურსების ნაწილში. განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის ვებგვერდზე ვერ იპოვნით რაიმე ტიპის სახელმძღვანელოს, გზამკვლევს სკოლებისათვის ან თუნდაც მეთოდოლოგიურ სარეკომენდაციო მასალებს ექსპერტებისათვის, რომელიც გამჭვირვალე ინფორმაციას მიაწოდებდა ყველა დაინტერესებულ პირს ან აღწერდა, თუნდაც ძალიან მარტივი ენით, შეფასების რა ინდიკატორები და კრიტერიუმები იგულისხმება თითოეული სტანდარტის ქვეშ. საინტერესოა, რატომ ვერ მოახერხა ცენტრმა 2010 წლიდან ამ ყველაფრის ორგანიზება. ინფორმაცია, რომელიც არაა გამჭვირვალე და ყველასათვის ცნობილი, ბევრ კითხვას ბადებს და ტენდენციურობის საფრთხეს აჩენს, იძლევა არათანაბარი მიდგომებისა და პირადი ინტერესების გატარების საშუალებას. ერთადერთი ინფორმაციის მოპოვების გზა ცენტრში კონსულტაციაა, რომელიც ასევე ზეპირი ფორმით შემოიფარგლება.

რაც შეეხება მატერიალურ რესურსებს, ცენტრის საიტზე გამოქვეყნებულია რეკომენდაციები, რომელიც ასევე 2011 წელს არის დამტკიცებული. ბუნდოვანია მაგ. რატომ არის განსაზღვრული სკოლისათვის მინიმალური ფართი 250 კვ.მ. რა გამოცდილებას, არსებული რეალობის ანალიზს თუ რეკომენდაციებს დაეყრდნო ცენტრი, როდესაც მატერიალური რესურსების პარამეტრები დადგინდა სკოლებისათვის. ან არის თუ არა დღეს აქტუალური არსებული სტანდარტი, მაგ. ლაბორატორიის ჩამონათვალი ან კომპიუტერების რაოდენობა.

ინფორმაციის ბუდოვანება ხშირ შემთხვევაში არათანაბარ მიდგომებს იწვევს როგორც ექსპერტებს, ასევე საბჭოს პრაქტიკაში. მაგალითად, ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის საიტზე არსებული ოქმების ანალიზით შეიმჩნევა, რომ რამდენიმე წლის წინ საბჭო გადაწყვეტილების მიღების დროს დიდ აქცენტს აკეთებდა მატერიალურ რესურსზე, მაშინ როდესაც მომდევნო მოწვევის საბჭოები პროგრამულ ნაწილსა თუ კანონთან შესაბამისობაზე ამახვილებდნენ ყურადღებას (მაგ. მოსწავლეთა ჩარიცხვის საკითხი). საბჭოს პრაქტიკის გაუმჯობესებისა და თანაბარი მიდგომების დამკვიდრების მცდელობად უნდა მივიჩნიოთ სააპელაციო საბჭოების ინსტუტუტის შემოღება, თუმცა მისი მუშაობის შედეგიც მხოლოდ გარკვეული პრაქტიკის შემდეგ შეიძლება შევაფასოთ.

ავტორიზაციის სტანდარტების ანალიზისას შევამჩნევთ, რომ იგი ორიენტირებულია არა შინააარსობრივ, არამედ ფორმალურ შეფასებაზე. იძლევა ინტერპრეტირების საშუალებას, ყოველივე ეს პროცესს ფორმალურს და უსარგებლოს ხდის. მაგალითად, დღეს შეგვიძლია ვიხილოთ რადენიმე სკოლა როგორც თბილისში ასევე რეგიონებში, სადაც დამონტაჟებულია ე.წ. ხის მოძრავი პანდუსები, თუმცა მასზე ეტლით ასვლა ფაქტიურად შეუძლებელია. ამ სკოლების საკითხის განხილვისას საბჭოს სხდომის ოქმში ეს ფაქტი როგორც ხარვეზი დაფიქსირებული არ არის. სავარაუდო მიზეზი ის შეიძლება იყოს, რომ ვიზიტისას ექსპერტმა ჩათვალა, რომ სტანდარტი ფაქტობრივ დონეზე დაკმაყოფილებულია, რადგან პანდუსი არსებობს. აქ ყურადღება არ გამახვილებულა ხარისხზე, ან იმაზე, მოემსახურებოდა თუ არა ეს „დაკმაყოფილებული“ სტანდარტი რეალურად მოსწავლის ინტერესებს. ამ შემთხვევაში ექსპერტი თავისუფალი იყო შეფასებისას, რადგან მას არანაირი დამატებით ვალდებულება არა ჰქონია, რომელიც კონკრეტულად მიუთითებდა აღეწერა არსებული სტანდარტი როგორაა დაკმაყოფილებული ხარისხობრივად. ეს მარტივი და თვალსაჩინო მაგალითი გვაძლებს იმის საშუალებას წარმოვიდგინოთ, როგორი ფორმალური ხასიათი ექნება სკოლების საავტორიზაციო შეფასებას, თუ ექსპერტები მსგავსი მიდგომებით სხვა სტანდარტებსაც შეაფასებენ.

არსებული რეალობა იძლევა იმის შესაძლებლობას, რომ სისტემაში გაჩნდეს პრივილეგირებული ჯგუფები, რომლებსაც გააჩნიათ შესაბამისი გამოცდილება სკოლების საავტორიზაციო შეფასების კუთხით და ეს საშუალებას აძლევთ ითანამშრომლონ სხვადასხვა დაინტერესებულ პირებთან, მოამზადონ ისინი ფორმალურ დონეზე ავტორიზაციის ვიზიტისათვის. მსგავსი დაშვებებისა და მსჯელობის საშუალებას მოუწესრიგებელი, ბუნდოვანი სტანდარტები და ზედაპირული, ფორმალური შეფასება იძლევა. ეს ერთგვარი თავისუფალი სივრცე, რომელიც წლების განმავლობაში შეიქმნა, უპირობოდ აჩენს მსგავს შესაძლებლობებს.

კიდევ ერთი შედეგი, რაც გაუმჭვირვალე პროცესმა შეიძლება მოიტანოს კერძო სკოლებში სისტემისადმი ნდობის კლება და დაუცველობის შეგრძნების განცდაა. ამასთანავე არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ავტორიზაციის პროცესი ყველა სკოლისათვის დიდ ფინანსურ რისკებთან ასოცირდება. ფულადი სახსრები იხარჯება ასევე სახელმწიფოს მხრიდან, რომლისთვისაც ზოგადი განათლების ხარისხი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი პრიორიტეტია.

უნდა აღინიშნოს, რომ ხარისხის განვითარების ცენტრის საიტზე უმაღლეს და პროფესიულ განათლებასთან დაკავშირებით მუდმივად ქვეყნდება სიახლეები და შეინიშნება კონკრეტული აქტივობები, რასაც ვერ ვიტყოდით ზოგად განათლებაზე. ცენტრის საიტზე გამოქვეყნებული წლიური ანგარიშებიც კარგი მტკიცებულებაა იმისა, რომ ზოგადი განათლების კუთხით შინაარსობრივი სამუშაოები ცენტრში აქტიურად არ მიმდინარეობს. ანგარიშებში ძირითადად მხოლოდ სტატისტიკური ინფომაციაა წარმოდგენილი.

მოკლედ რომ შევაჯამოთ შევნიშნავთ, რომ ყველა პროცესი ერთმანეთთანაა დაკავშირებული. ბუნდოვანი სტანდარტები იწვევს შეფასების პროცესის ფორმალიზებას, აჩენს ტენდენციურობის საფრთხეს და არაერთგავროვანი მიდგომების გატარების შესაძლებლობას. აქედან გამომდინარე, იკლებს სკოლებში სისტემისადმი ნდობა, ჩნდება ე.წ. შემოვლითი გზები, უშედეგოდ იხარჯება ფინანსური რესურსები და ვიღებთ რეალობას, სადაც ზოგადი განათლების ხარისხთან არანაირი კავშირი ხარისხის უზრუნველყოფის გარე მექანიზმს არ გააჩნია.
ფოტო საიტიდან: http://ecourts.gov.in/odisha/Khordadc

ექსტერნატის სისტემის გაუმართავობა

by June 14, 2017
მშობლების ნაწილს სურს, მათ შვილებმა სტანდარტულისგან განსხვავებული სასკოლო განათლება მიიღონ. სკოლების ნაწილი ცდილობს ამ სურვილს უპასუხოს. ამიტომაც საქართველოში გაჩნდა სკოლები, რომლებიც განსხვავებულ, უმეტესად უცხოეთში აპრობირებულ განათლების პროგრამებს ეფუძნება.1 ასეთი პროგრამების დიდ ნაწილს საქართველოს განათლების სისტემა არ აღიარებს. შესაბამისად სკოლები, ან ზოგ შემთხვევაში სკოლების გარკვეული სექტორები, რომლებიც ამ ტიპის განათლებას სთავაზობენ ავტორიზებულებიც კი არ არიან.2
რა ხდება იმ შემთხვევაში, თუ არაავტორიზებული სკოლიდან მოსწავლე გადაწყვეტს ავტორიზებულ სკოლაში გადავიდეს? ის ვალდებულია წარმატებულად ჩააბაროს ექსტერნატის გამოცდები ყველა იმ კლასში და ყველა იმ საგანში, რომელიც აქამდე უნდა გაევლო ეროვნული სასწავლო გეგმით. 
ექსტერნატის სისტემა სრულიად გაუმართავია, რადგან 
  • ხშირ შემთხვევაში ეს სისტემა აიძულებს მოსწავლეებს ჩააბარონ ათობით გამოცდა. მაგ. ერთ მოსწავლეს ზოგ შემთხვევაში 50-მდე გამოცდის ჩაბარება უწევს. 
  • სისტემა არ ითვალისწინებს ეროვნული სასწავლო გეგმის ლოგიკას.
ექსტერნის სისტემა ამგვარად მუშაობს: თუ მაგალითად მოსწავლე 5-9 კლასებში სწავლობდა არაავტორიზებულ სკოლაში, მან უნდა ჩააბაროს მე-5, მე-6, მე-7, მე-8 და მე-9 კლასის მათემატიკა. 

აქ იბადება რამდენიმე კითხვა
  • თუ ადამიანი მე-9 კლასის მათემატიკის გამოცდას წარმატებით აბარებს, რაღატომ უნდა ჩააბაროს ასევე მე-5 კლასის მათემატიკა? განა მე-9 კლასის მათემატიკის მოთხოვნების დაძლევა არ არის საკმარისი საფუძველი იმისთვის, რომ მას მეხუთე კლასის მათემატიკის მოთხოვნები დაძლეულად ჩავუთვალოთ? ან თუ არის საგანში რაიმე განსაკუთრებული მოთხოვნა (მაგ. ლიტერატურაში ან ისტორიაში რაიმე ფაქტობრივი ცოდნის აუცილებლად დადასტურება), მაშინ რატომ არ შეიძლება ეს მოთხოვნაც იყოს გათვალისწინებული ნებისმიერი კლასის ექსტერნის ტესტშივე და რატომ არის საჭირო ცალკე ტესტის ჩაბარების მოთხოვნა ყველა კლასისთვის? რატომ ვაკარგინებთ ჩვენს შვილებს რამდენიმე ათეულ გამოცდის ფორმალურად ჩაბარებაზე დროს?
  • რა მიზანს ემსახურება არაავტორიზებული სკოლებიდან მოსწავლეების ავტორიზებულში გადმოყვანის ასე გართულება? რა გვირჩევნია, რომ ჩვენი შვილები აღიარებული საგანმანათლებლო სივრცის მიღმა იყვნენ? 
  • რატომ უნდა იყოს საგანმანათლებლო სისტემა იმდენად მოუქნელი, რომ საუკეთესო სკოლების მასში ინტეგრირება შეუძლებელი და არასასურველი იყოს?

შენიშვნები
1. ასეთი პროგრამები აქვთ საქართველოში რამდენიმე ყველაზე ძვირადღირებული და პრესტიჟული სკოლებს, მაგალითად როგორიც არის www.newschoolgeorgia.com/ ან www.qsi.org/georgia/grg/
2. შარშან, 2016 წელს ზოგადი განათლების შესახებ კანონში შევიდა ცვლილება, რომლის მიხედვითაც თუ სახელმწიფო ხელშეკრულებას დადებს იმ ორგანიზაციასთან, რომელიც უცხოეთში აღიარებულ პროგრამას ახორციელებს, მის პროგრამის დასრულების დამადასტურებელ დოკუმენტსაც ცნობს. თუმცა, არსად არაა განმარტებული, ჩვენი სტატიის ფარგლებში აღწერილ პრობლემასთან კავშირში, რა უფლებებით სარგებლობენ ამ სკოლების მოსწავლეები, სანამ ისინი დაასრულებენ სწავლას. 

მიშელ ფუკო ძალაუფლებისა და ცოდნის ურთიერთმიმართების შესახებ

by April 14, 2017
Perhaps, too, we should abandon a whole tradition that allows us to imagine that knowledge can exist only where the power relations are suspended and that knowledge can develop only outside its injunctions, its demands and its interests. Perhaps we should abandon the belief that power makes mad and that, by the same token  the renunciation of power is one of the conditions of knowledge. We should admit rather that power produces knowledge (and not simply by encouraging it by applying it because it is useful); that power and knowledge directly imply one another; that there is no power relation without the correlative constitution of a field of knowledge, nor any knowledge that does not presuppose and constitute at the same time power relations. These "power-knowledge relations" are to be analysed, therefore, not on the basis of a subject of knowledge who is or is not free in relation to the power system, but, on the contrary, the subject who knows, the objects to be known and the modalities of knowledge must be regarded as so many effects of these fundamental implications of power-knowledge and their historical transformations. In short, it is not the activity of the subject of knowledge that produces a corpus of knowledge, useful or resistant to power, but power-knowledge, the processes and struggles that traverse it and of which it is made up, that determines the forms and possible domains of knowledge.

Michel Foucault
Discipline and Punish: The birth of the prison. 

ბავშვებო, ვინ გიყვართ ყველაზე უფრო?

by April 06, 2017
აქ მახსენდება ერთი შემთხვევა, მომხდარი ჩემს ბავშვობაში, როცა პირველად მომიყვანეს სკოლაში
ყველაფერი პირველი იყო: პირველი სექტემბერი, პირველი გაკვეთილი, პირველი მასწავლებელი, კლასის პირველი ამხანაგები
მზით გაჩახჩახებულ ოთახში მაგიდასთან იდგა ძაძებში ჩაცმული ახალგაზრდა ქალი. ეჭირა საკლასო ჟურნალი და მონოტონური ხმით კითხულობდა მოწაფეთა გვარებს. კითხვა დაამთავრა, ჟურნალი დადო და აგვათვალ-ჩაგვათვალიერა. იგი დუმდა... კლასიც სულგანაბული მისჩერებოდა, რას იტყოდა მასწავლებელი პირველად.
როგორც იქნა, მასწავლებელმა პირველი კითხვა დაგვისვა
- ბავშვებო, ვინ გიყვართ ყველაზე უფრო?
თითქოს ბომბი გასკდაო, ისე ამოვარდა ჩვენი გულებიდან სიხარულის ყიჟინა. კითხვა ადვილი იყო. პასუხის გაცემა ყველას შეგვეძლო. ყველას გვწვავდა თავგამოჩენის სურვილი
როგორც იქნა, მასწავლებელმა მიუშვირა თითი ერთ-ერთ ჩვენთაგანს. იგი წამოხტა და რიხიანად უპასუხა
- დედა!
- არ არის სწორი! - მკაცრად თქვა მასწავლებელმა, - დაჯექი
გაკვირვების ტალღამ გადაუარა კლასს, მაგრამ ენთუზიაზმი მაინც არ გამქრალა: თუ დედა არა, მაშასადამე, მამა უნდა გვიყვარდესო... და კლასი კვლავ ბობოქრობდა. მასწავლებელმა მეორე წამოაყენა. პასუხი ისევ რიხიანი იყო
- მამა! მასწავლებელს უკვე ნერვიულად უთრთოდა სახე.
- არ არის სწორი, არა! დაჯექი!
კლასში ენთუზიაზმი გაქრა. აშკარა დაბნეულობამ დაისადგურა. მხოლოდ გაბედულები არ ცხრებოდნენ და ისმოდა პასუხი
- ბებია!
- ბაბუა!
- და!
- ძმა
ძარღვებაშლილი მასწავლებელი ოთახში დარბოდა და ცივი ხმით ჰკიოდა: - არ არის სწორი! არ არის სწორი
კლასი დადუმდა, გაჩუმდა და გაიტრუნა. იოლი კითხვის პასუხი ურთულესი აღმოჩნდა. თავზარდაცემული ვცახცახებდით. მასწავლებელი კარგა ხანს ჩუმად მოგვჩერებოდა. მერე დაცინვით შემოგვხედა და ღვარძლიანი ხმით იკითხა
- როგორ, ბავშვებო, თქვენ ლენინი არ გიყვართ
ამის გაგონება იყო და მთელმა კლასმა დაუფიქრებლად ერთხმად ვიბღავლეთ
- გვიყვარს, გვიყვარს, გვიყვარს!

აკაკი ბაქრაძე, მწერლობის მოთვინიერება, თხზულებანი, ტომი III, ნეკერი, 2005

უმაღლესი განათლების გერმანულ მოდელზე გადასვლის იდეა

by April 06, 2017
საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა, გიორგი კვირიკაშვილმა 2016 წლის 16 თებერვალს განაცხადა, რომ საქართველო უმაღლესი განათლების გერმანულ მოდელზე გადადის. მისი განცხადების თანახმად, ეს გულისხმობს ეკონომიკისთვის პრიორიტეტული მიმართულებების დაფინანსებას.

განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის მოადგილემ, გიორგი შარვაშიძემ გააგრძელა პრემიერ მინისტრის დაწყებული თემა. მან დაფინანსების ეკონომიკის პრიორიტეტების მიხედვით განსაზღვრის გარდა, პროფესიული განათლების ორმაგი სისტემის გერმანული მოდელის შემოღებაზე ისაუბრა.

ეს მოდელი გულისხმობს იმას, რომ პროფესიულ განათლებას ადამიანი იმავე სექტორში დასაქმების პარალელურად იღებს. სახელმწიფო დამსაქმებელს პროფესიულ პროგრამაში ჩართული ადამიანის ხელფასის ნაწილს უნაზღაურებს. ამით, პროფესიულ მიმართულების სტუდენტის დასაქმებისა და განათლების ხარისხის ამაღლების შანსები გერმანიაში იზრდება.

ამ განცხადებებს მოყვა დისკუსიები გერმანული უმაღლესი განათლების სისტემის უპირატესობების შესახებ. ერთ-ერთი მოსაზრებით გერმანიაში უმაღლეს განათლებაში ჩართულების მეტი რაოდენობაა, ვიდრე ვთქვათ ამერიკაში, რადგან გერმანიაში უმაღლესებში სწავლა უფასოა. სინამდვილეში ეს ასე არ არის. (იხ. მიმაგრებული სტატისტიკა)


ილუსტრაციის წყარო: OECD Education at a Glance 2015

როგორც ზედა ცხრილში შეგიძლიათ ნახოთ, გერმანიაში უმაღლესი დამთავრებული 25-34 და 55-64 წლის მოსახლეობის 30%-ს აქვს, ხოლო მაგ. აშშ-ში 40%-ზე მეტს. თუ გერმანიაში ნაკლები ადამიანი სწავლობს უმაღლესში, მაშინ რა შეიძლება ჩაითვალოს გერმანიის მიღწევად?

ზოგიერთი პერსპექტივიდან, დადებითია ის, რომ გერმანიაში უნივერსიტეტები ახლოსაა ერთმანეთთან ხარისხით. აშშ-ს უმაღლესებს შორის ძალიან დიდი დაშორებაა. ამერიკის უნივერსიტეტების ნაწილს აქვს მნიშვნელოვნად უფრო მეტი სამეცნიერო პროდუქცია, ვიდრე სხვებს და მათ შორის ვიდრე გერმანულ უნივერსიტეტებს. მნიშვნელოვნად განსხვავდება დასაქმების შანსები სხვადასხვა უნივერსიტეტდამთავრებულებს შორისაც. ეს კი საზოგადოების მოწყობის განსხვავებული მოდელებისა და უმაღლესების მიმართ დამოკიდებულების განსხვავების შედეგია.

გერმანელებისთვის მნიშვნელოვანია ის, რომ თუ უმაღლეს განათლებას იღებს ადამიანი, მაშინ ეს განათლება უნდა იყოს მეტნაკლებად თანაბრად ხარისხიანი. ეს გამორიცხავდა ე.წ. ელიტური უმაღლესების არსებობას, როგორიც არის მაგალითად ჰარვარდი აშშ-ში და კემბრიჯი და ოქსფორდი ბრიტანეთში.
თუმცა თანასწორობისა და ხელმისაწვდომობის საკითხი ასე მარტივად უმაღლესების თანაბარი ხარისხის მიწოდებით არ წყდება.

გერმანელების განათლების სისტემაში სულ ბოლო დრომდე პრობლემად ითვლება, რომ სკოლის დაწყებით საფეხურზევე ბავშვების მნიშვნელოვან ნაწილს ეუბნებიან, რომ მათი ადგილი უნივერსიტეტებში არ არის. უნივერსიტეტებში მოსახვედრად მნიშვნელოვანია, რომ დაამთავრო გიმნაზია. გიმნაზიაში მოხვედრა კი ძალიან ძნელია მასწავლებლების მხარდაჭერის გარეშე. მიუხედავად იმისა, რომ გიმნაზიის გვერდის ავლით არსებობს თეორიული შანსი უმაღლესებში მოხვედრის, ამ გზას ბევრი ვერ იყენებს. შესაბამისად, არსებობს საუნივერსიტეტო და არასაუნივერსიტეტო სასკოლო განათლების გზები, რომლებიც საკმაოდ ადრევე იყოფა. ეს კი სოციალური ნიშნით მნიშვნელოვნად ახარისხებს მოსწავლეებს.

გერმანული განათლების პოლიტიკა ორივე მიდგომას ცვლის. ერთი მხრივ ცდილობს, რომ ნაკლები შერჩევა ხდებოდეს სკოლებში. მეორე მხრივ ცდილობს გამოავლინოს საუკეთესო პოტენციალის მქონე უნივერსიტეტები და ისინი გააძლიეროს (იხ. ე.წ. ექსელენს კლასტერები). ამ თვალსაზრისით გერმანია ანგლო-საქსურ მოდელის მიმართულებით ვითარდება, სადაც შესაძლებელია იყოს ელიტარული უნივერსიტეტები მაღალი კომპეტენციების და წარმადობის პროფესურის კონცენტრაციით.

როდესაც უმაღლესი განათლების გერმანულ მართვის მოდელზე ვსაუბრობთ, არ უნდა დაგვავიწყდეს ისიც, რომ გერმანელები აფინანსებენ არა მხოლოდ ეკონომიკურად მომგებიან მიმართულებებს, არამედ ყველას. შესაბამისად უმაღლესში სწავლა უფასოა, როგორც მაგალითად ისტორიკოსებისთვის ისე ინჟინრებისთვის. შესაბამისად ჩვენთან დაფინანსების პრიორიტეტების ეკონომიკის მიხედვით განსაზღვრას გერმანიასთან ბევრი კავშირი არ აქვს.

ასევე მნიშვნელოვანია ისიც, რომ გერმანიაში არის უნივერსიტეტების სისტემაში ჩვენი კონტექსტისთვის სრულიად მიუღებელი მართვის ელემენტებიც. მაგალითად იქ პროფესურას და უნივერსიტეტის ადმინისტრაციის წევრებს სახელმწიფო ქირაობს და არა უნივერსიტეტი. ეს გერმანიის პოლიტიკურ ვითარებაში არ ნიშნავს იმას, რომ პროფესურას ავტონომია არ აქვს. ჩვენს ვითარებაში კი პოლიტიკური მანიპულაციის საფრთხეები მნიშვნელოვნად უფრო დიდი იქნება.

გერმანიაში სახელმწიფო წყვეტს სახელმწიფო უნივერსიტეტებში ადგილების რაოდენობას მიმართულებების მიხედვით. ეს ჩვენს პირობებში ასევე პოლიტიკური ვაჭრობისა თუ შანტაჟის თემაც შეიძლება იყოს. გავიხსენოთ რას ამბობდა 2012 წელს უმრავლესობაში მოსული განათლების, კულტურისა და მეცნიერების საპარლამენტო კომიტეტის თავჯდომარე ვანო კიღურაძე. მისი აზრით უნივერსიტეტების პროფესურა პარტიული ნიშნითაა დანიშნული და მათი "გაწმენდა" მნიშვნელოვანი იქნებოდა.

ამის გათვალისწინებით სასარგებლოა, თუ გერმანიაში ვნახავთ რა მუშაობს და რა არა და შემდეგ დავფიქრდებით, თუ როგორი გვინდა ჩვენი სისტემა იყოს. განათლების სისტემის ცალკეული ელემენტების სესხება შედეგის მომტანი ვერ იქნება კონტექსტის გათვალისწინების გარეშე. მაგალითად პროფესიული განათლების ე.წ. დუალური მოდელიც კი შეიძლება მუშაობდეს კარგად გერმანიაში, მაგრამ არ მუშაობდეს საქართველოში. ჩვენ არ ვიცით დამსაქმებლების რეაქცია ამ სისტემაზე, და ამავდროულად ვიცით, რომ საკმაოდ დაბალი პრესტიჟი აქვს პროფესიულ პროგრამებს. ამიტომ აზრი აქვს საკუთარის შექმნას, სხვისი გამოცდილების გააზრებით.

განათლება, როგორც სოციალური კონტროლის მექანიზმი

by February 18, 2017


"თუ ადამიანის აზროვნებას გააკონტროლებ, აღარ მოგიწევს მის ქმედებებზე ღელვა. როდესაც განსაზღვრავ რა უნდა იფიქროს, აღარ შეიწუხებ თავს იმაზე ზრუნვით,  თუ რას გააკეთებს ის. თუ მიაღწევ, რომ ადამიანმა თავი მეორეხარისხოვნად იგრძნოს, არ დაგჭირდება მისი დაძალება, რომ მეორეხარისხოვნება აღიაროს, ამას თავადაც შეეცდება. თუ ადამიანს დაარწმუნებ, რომ ის სამართლიანადაა გარიყული, არ დაგჭირდება გასასვლელი კარისკენ გზა მიუთითო. ის თავისით გავა, თქმის გარეშე და თუ გასასვლელი კარი არ არსებობს, მისი ბუნება ასეთის არსებობას მოითხოვს."
 
Carter G. Woodson, The Mis-Education of the Negro, 1933

Simon Janashia. Powered by Blogger.